Thầy trò cùng học “thở có ý thức”
Ngày thứ hai 23 tháng 7, 2012, trong gần hai giờ đồng hồ, khoảng 70 giáo viên và nhân viên trường Shandin Hill middle school tại San Bernadino đã được nghe cô Mỹ Dung Trần cùng hai cô bạn Gina và Maja thuyết trình về phép Thở có ý thức, một phương pháp thực tập chánh niệm giản dị, ai cũng làm được và có thể đem dạy cho học sinh từ 6 tuổi trở lên.
Mỹ Dung là một cô giáo thuộc học khu Garden Grove, năm nay 30 tuổi, bạn của Natalie Trần. Hai người cùng thực tập Chánh niệm từ mấy năm qua. Cô tạm thay thế Natalie Trần, trong buổi thuyết trình nói trên vì Natalie bận giảng dạy ở ngoại quốc.
Năm nay 32 tuổi, cô Natalie có bằng Tiến sĩ Giáo Dục, hiện là giáo sư dạy tại Cal State College Fullerton (California). Cô cùng bạn (Mỹ Dung) và ba người học trò của cô là Gina, Maja và Jeffica đang tiến hành một dự án viết một giáo trình gồm nhiều bài dạy cách thực tập Chánh niệm, dành cho thầy cô giáo tiểu học. Tự chứng nghiệm bằng cách thực hành các bài giảng đó, trước khi dạy cho học trò, Mỹ Dung cho biết cô chỉ chia sẻ với các đồng nghiệp những gì mà cô đã thực nghiệm trong lớp cô giảng dạy. “Đây không phải là lý thuyết xuông, mà là những gì chúng tôi đã thử và thấy kết quả”
Bà hiệu trưởng Carmen Beck và cô Giám học Sangeeta Carmona (Academic coach) của trường Shandin Hill (1150 học sinh), cũng là những người đã học phép thở chánh niệm với cô Natalie Trần tại Fullerton. Bà Carmen cho biết: “Chỉ năm phút sau khi thực tập, tôi đã khóc vì thấy mình được an lạc tức thì; và sau một buổi thực tập, bệnh nhức đầu kinh niên (migrain) của tôi đã đỡ rất nhiều, có thể nói là hầu như khỏi hẳn.” Cô Giám học công nhận hiệu quả giảm áp lực (antistress) của phép thở có ý thức là một sự thực rõ ràng. Hai người đều nói tới hoàn cảnh khó khăn vì kinh tế xuống dốc của tỉnh lỵ San Bernadino (mới bị vỡ nợ), phụ huynh thất nghiệp rất nhiều, nên con em họ bị ảnh hưởng. Khi tới trường, các em thường có tinh thần không an vui, mà rất căng thẳng. Từ đó, các giáo viên cũng bị áp lực theo, chuyện giảng dạy trở nên khó khăn hơn.
Bà Carmen cho biết “tuổi của học sinh Middle school chúng tôi từ 11 tới 14, là tuổi mới lớn, tâm sinh lý rất phức tạp. Đó là thời gian rất quan trọng cho các quyết định về chuyện học, và về cuộc đời. Khi học được cách thở, cách sống tỉnh thức, các em có ý thức về con người mình, thì các em sẽ được sáng suốt hơn khi cần quyết định về tương lại của chúng.
Hai vị chỉ huy trường Shandin Hill đã mời cô Nathalie và nhóm của cô tới nói chuyện cho các giáo viên trong trường. Hai bà hy vọng khi giáo viên áp dụng phép Thở có ý thức cho học trò, thì trẻ sẽ được thoải mái trong khi học tập, thầy dạy cũng dễ dàng hơn mà trò học cũng sẽ tiến bộ hơn.
Tài liệu dùng trong buổi nói chuyện của cô Mỹ Dung đã được trưởng nhóm Natalie cùng các cộng sự viên soạn thảo thành các bản vẽ và sơ đồ chiếu trên màn hình. Cả 4 thành viên cũng đã làm việc với cô Natalie mấy tháng qua để soạn ra một xấp giáo trình (tài liệu dạy học) có tên là “Let’s be mindful!” (Hãy tỉnh thức!), trong đó họ giải nghĩa chữ Mindfulness (Tỉnh thức hay có chánh niệm), áp dụng vào học đường như sau:
“ Chánh niệm nhằm tạo ra một môi trường trong đó cả thầy lẫn trò đều sinh hoạt một cách tích cực khi họ có ý thức về thân và tâm của họ. ..Chánh niệm giúp trẻ em có thể học để biết giá trị của tình thương và sự kính trọng. Trẻ có thể sẽ bớt lo âu, căng thẳng và sẽ nhớ bài vở hơn, khả năng chú ý và làm việc gia tăng, cũng như biết cách cư xử trong xã hội, thì trẻ sẽ dễ thành công ở đời.
“Bản nháp cuốn Let’s Be Mindful mà chúng tôi được coi gồm nhiều bài thực tập giản dị để các giáo viên hướng dẫn cho học trò làm theo. Chẳng hạn như bài học nhận xét cái tâm (mind) lo âu, căng thẳng của mình, giống như một bình nước vẩn đục khi ta bỏ cát vô. Nếu để im mấy phút, cát sẽ lắng xuống và nước sẽ lắng trong. Trẻ em được thực tập thở chánh niệm sẽ hiểu rằng khi lắng tâm lại, để các cảm xúc trôi qua, thì các em sẽ có bình an.
Trẻ cũng được dạy phép đếm hơi thở vô/ra bằng các viên sỏi hay bằng cách vẽ theo đường viền từng ngón tay. Các em cũng được học cách thư dãn toàn thân, cách khen ngợi vài tính tốt của bạn ngồi kế bên – như tưới nước cho một bộng hoa được tươi tắn v.v….
Hai cô Natalie và Mỹ Dung cho biết, các cô học được những bài thực tập Chánh niệm từ các khóa giảng tại tu viện Lộc Uyển và Làng Mai. Mùa Xuân vừa qua, Natalie có dịp học hỏi và trao đổi kinh nghiệm với háng trăm thầy giáo tham dự khóa tu học tại Anh quốc, nên cô có hứng khởi làm dự án “Let’s Be Mindful” nói trên. Hai sư cô An Nghiêm và Châu Nghiêm thuộc tăng đoàn Làng Mai là hai vị giảng sư đã dạy cho Natalie rất nhiều điều.
Theo giáo viên Thanh Loan (Florida), phong trào giảng dạy phép thở chánh niệm cho học sinh mới bắt đầu từ năm 2011, và các giáo viên trẻ tuổi khắp nơi tham gia khá nhiều, vì khi họ áp dụng cho học trò thì có kết quả rất khả quan: trẻ biết giữ im lặng khi thầy cô yếu cầu, và chúng chú tâm hơn vào bài giảng. Trẻ em học hành tiến bộ, và đỡ nóng giận hơn trước. Cô Thanh Loan là người Thiên chúa giáo, nhưng cô áp dụng phép thực tập Chánh Niệm theo truyền thống Làng Mai một cách rất thoải mái, vì “nó không có gì trái chống với những gì Chúa đã giảng dạy…”
Mong sao phép thực tập thở có ý thức (thực tập Chánh niệm) này sẽ đáp ứng được nhu cầu giúp trẻ em Âu Mỹ bớt bạo động, ngăn ngừa tận gốc những thảm họa như vụ anh chàng James Eagan Holmes mới nổ súng giết người bừa bãi trong rạp hát tại Aurora, tiểu bang Colorado ngày 20 tháng 7, 2012. Mười hai người vô tội bị chết và tới 58 người bị thương trong vụ này. Sau đó hai tuần, 6 người Mỹ cũng lại bị sát hại khi thanh niên Wade Michael Page xông vô một đền thờ của người theo đạo Sikh tại Oak Creek thuộc tiểu bang Wisconsin để bắn giết (ngày 5 tháng 8, 2012). Báo chí Mỹ nói tới những nguyên nhân gần xa gây nên sự xáo trộn tâm lý của các sát nhân, trong đó có phim ảnh bạo động, giáo dục gia đình lỏng lẻo vì cha mẹ ly dị, học đường thiếu kỷ luật và thiếu cả môn học luân lý căn bản v.v…
Trong kỳ Thiền sư Nhất Hạnh tới giảng pháp cho gần một ngàn nhân viên công ty Google (năm 2011), tại miền bắc California, thống đốc tiểu bang Gerry Brown đã xin yết kiến Thiền sư và ông rất tâm đắc về đề nghị “dạy cho học sinh thực tập Chánh Niệm” của vị thầy mà Thống đốc đã mấy lần được tu học. Nghe nói vị Thống đốc này đã đưa ông hiệu trưởng của một trường tư thục tới ngay sau buổi diện kiến để nghe thầy Pháp Dung (trụ trì tu viện Lộc Uyển) nói rõ hơn về chương trình thực tập Chánh Niệm – giúp trẻ biết sống hài hòa trong trường lớp, bảo vệ môi sinh, biết xử lý những cảm xúc mãnh liệt như giận dữ, ganh ghét v.v…
(Tiểu Ký – 7/2012)